Geldkraan moskeeën II

Ondertiteling bij Nieuwsuur, item Financiering moskeeën deel II, woensdag 25 april 2018.
Pagina met Nieuwsuur link: Ministerie hield informatie over moskeeën achter voor gemeenten

Sprekers: Twan Huys, Dominique van der Heyde, ettelijke imams. Verder beelden uit een verslag van Milena Holdert en Andreas Kouwenhoven met onder andere Abdallah Laaouej en Hajer Harzi (oud-moskeebezoekers) en moskeevoorzitter Stefan Z. Plus een rolletje voor Jan Paternotte (D66), Sadet Karabulut (SP), en minister Stef Blok (VVD).

Twan Huys (inleidende aankondiging):

• Het kabinet hield informatie over financiële steun moskeeën uit golfstaten voor moskeeën lang achter voor gemeenten, en dat had vaak verstrekkende gevolgen voor de moslimgemeenschap
• (Punten die met andere onderwerpen te maken hebben zijn uit het verslag gelaten)

Een oud-moskeebezoeker (Laaouej):
“Ja het was gewoon overduidelijk dat we overgenomen waren.”

Twan:
Goedenavond, en welkom bij Nieuwsuur. Zoals eerder aangekondigd straks meer nieuws uit ons onderzoek naar de financiering van de Nederlandse moskeeën door Koeweit en Saoedi-Arabië. Maandag onthulden Nieuwsuur en NRC-Handelsblad geheime lijsten met namen van Nederlandse moskeeën die miljoenen euro’s ontvangen uit Koeweit en Saoedi-Arabië. Nieuwsuur ontdekte het bestaan van deze lijsten twee jaar geleden, het kabinet hield de informatie geheim, maar gaf aan deze wèl vertrouwelijk te delen met gemeenten, want gemeenten moeten de buitenlandse financiering van moskeeën goed in de gaten houden. En uit ons onderzoek blijkt nu dat die informatie anderhalf jaar later nog steeds niet was gedeeld. Zo’n driekwart van de gemeenten wist niet dat hun moskeeën financiële steun uit de golfstaten ontvingen. En pas toen het ministerie lucht kreeg van ons onderzoek kregen de gemeenten plotseling alle informatie. En daarom gaan we nu terug naar Dominique van der Heyde.

Dominique, ja, er blijkt dus belangrijke informatie te zijn achtergehouden voor de gemeenten. Wat zit daar achter? Waarom zou het kabinet dat doen?

Dominique:
Ja, daar kunnen we op dit moment eigenlijk alleen maar naar gissen. Want dat moet allemaal natuurlijk nog in de kamer worden uitgesproken, maar gisteren hoorden we minister Blok van Buitenlandse Zaken zeggen, “Ja, als je dat soort informatie over financiering door landen als Saoedi-Arabië en Koeweit, als je dat bekend maakt, dan gaan die landen die informatie niet meer verstrekken.” Dus het gaat om de gevoelige diplomatieke betrekkingen met dergelijke landen, dat staat op het spel, en dat is misschien de reden waarom ze ook heel erg terughoudend zijn geweest met het verstrekken van die informatie aan gemeenten. Op dit moment zegt het ministerie al, “nou we waren er echt wel mee bezig om dat al vertrouwelijk te verstrekken”, maar uit de onderzoeken van de collega’s van Nieuwsuur en NRC blijkt toch echt dat dat absoluut niet volledig was. Bijvoorbeeld informatie over financiering door Saoedi-Arabië, dat de gemeenten die echt niet kregen, en daar hebben bijvoorbeeld echt gemeenten als Dordrecht en Geleen, en dat gaan we straks zien in de reportage, echt behoorlijk veel last van gekregen. Dus wat dat betreft zijn de bestuurders in die gemeenten heel erg gefrustreerd hierover.

Twan:
En Dominique, waarom is dat zo? Waarom zijn die bestuurders gefrustreerd? Waarom is het essentieel dat zij op de hoogte zijn van die geldstromen naar moskeeën in hun steden?

Dominique:
Ja, kijk, gemeenten die hebben een sleutelrol hè? Het ministerie van Sociale Zaken, onder leiding destijds van minister Asscher, zei ook van “Ja, de gemeenten zijn doorlopend in gesprek met moskeeën over de financieringsstromen.” Maar uit onderzoek van Nieuwsuur en NRC blijkt dat dat helemaal niet zo is, zeggen de gemeenten zelf, of bronnen bij die gemeenten. En waarom zouden ze dat dan wel hebben willen weten? Omdat ze natuurlijk op de hoogte willen zijn van wat er gebeurt in de moskeeën. Ze moeten vergunningen verstrekken. Het gaat soms om onroerend goed, om nieuwe moskeeën die gebouwd moeten worden, dus het is van essentieel belang dat, ja, mensen die goedwillend zijn in de moskeeën, of in de gemeenten, dat die steun krijgen, en dat de kwaadwillenden, ja, dat die op de een of andere manier ontmoedigd worden, en dat kan natuurlijk niet als die gemeenten daar de middelen, de tools, de instrumenten en de informatie niet voor voorhanden hebben.

Twan:
Juist. En dat is dus in heel veel gemeenten niet gebeurd. Gemeenten waren niet op de hoogte, burgemeester en wethouders wisten van niets. Laten we kijken naar de reportage die we hebben gemaakt in Sittard-Geleen.

Milena:
Hoe was de al-Houda moskee vroeger?

Laaouej:
Vroeger was het een normale moskee.

Harzi:
De eerste generatie migranten die ooit voor de Ned Care en de mijnen hierheen zijn gekomen, ze hebben wat centjes bij elkaar gespaard, een pand gekocht en er een moskee in ingericht, en het ging hartstikke goed.

Milena:
In dit oude schoolpand zat ooit de al-Houda moskee, opgericht door Marokkaanse gastarbeiders die neerstreken in de Limburgse mijnstreek. Maar op een dag wordt alles anders. Het is de dag waarop een groep Geleense salafisten in het bestuur komt, onder leiding van bekeerling Stefan Z.

Z.:
Allah’s vrede en zegen zij met jullie. Beste broeders en zusters.

Milena:
Z. is een bekend ondernemer in Geleen. Vroeger handelde hij in drugs, maar na zijn bekering tot de islam is hij een diepgelovig man geworden.

Z.:
Ik ben op vrij jonge leeftijd in aanraking gekomen met de handel, van softdrugs en harddrugs. Hoe is dat gegaan? Hoe is het uitgepakt? Niet goed.

Milena:
Een van de eerste besluiten die de nieuwe voorzitter neemt, is dat de moskee moet verhuizen. Z. heeft namelijk grootse plannen en daarvoor is het oude gebouw veel te klein. Zijn oog valt op deze oude sociale werkplaats, gelegen op een groot terrein.

Z.:
Een stuk grond waarop de moskee gerealiseerd gaat worden, inshalla, bestrijkt 13.000 m², beste broeders en zusters, dat zijn bijna drie voetbalvelden naast elkaar. De aankoop van die grond bedraagt € 820.000.

Milena:
Moskeebezoekers stemmen in, maar met tegenzin, want eigenlijk vinden ze de verhuisplannen nogal overdreven.

Laaouej:
Het bestuur heeft gewoon de koers ingezet: Echt, we moeten een nieuwe locatie hebben. Ze hebben een locatie gevonden waar vroeger een bedrijf was. Heel groot. Te groot, eigenlijk, voor ons.

Milena:
En hoe werd dat betaald?

Laaouej:
Iedere familie heeft eigenlijk € 1.750 bijgelegd. Ik heb € 250 meer betaald. Er zijn vrouwen die hun eigen goud hebben bijgelegd.

Milena:
Dat was genoeg om dat nieuwe gebouw te kopen?

Laaouej:
Nee, dat was niet genoeg.

Milena:
Z. wil op de nieuwe locatie veel meer dan een moskee. Zoals hij zelf zegt wil hij er het grootste centrum voor de verspreiding van de islam in Europa bouwen. Met drie verdiepingen van elk 300 m², met daarin een basisschool, een middelbare school, een koranschool, een museum, een businesscentrum, een islamitische sauna, een hotel, een restaurant, en nog veel meer. Het is een miljoenenproject.
(Foutje? 900 m² lijkt me nogal krap bemeten [Hans])
Z. had dus geld nodig, en wat doe je in zo’n geval? Je klopt aan bij de rijke golfstaten. En om de geldschieters in de golf aan te sporen diep in de buidel te tasten laat Z. deze brochure maken. Daarin prijst hij zijn gedroomde centrum aan, in het Arabisch. Hij wijst op de strategische ligging van Geleen, en op het aantal nog te bekeren mensen in de omgeving (“aantal niet-moslims in Limburg: 1,14 miljoen”). Uit de lijsten met gefinancierde moskeeën die het kabinet dan al in handen heeft, maar geheim houdt, blijkt dat de Al Houda moskee in deze periode een financieringsaanvraag doet bij de ambassade van Saoudi Arabië. Het kabinet weet er dus van. Ook zien we in de brochure van Z. keurig vertaalde statuten en uittreksels van zijn stichting, voorzien van een officiële stempel van de ambassade van Koeweit en een handtekening van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Het kabinet is dus op de hoogte van Z.’s plannen, maar informeert de Geleense burgemeester daar niet over. De gemeente Geleen weet dus van niets. De gemeente helpt Z. juist bij de aankoop van het nieuwe moskeeterrein. Zonder de buurt te informeren verkoopt de gemeente het aan Z. en zijn kompanen, voor ruim twee ton onder de getaxeerde waarde.

Harzi:
De moskee werd afbetaald, en er kwam een sheik, en er was een feest. De wethouder was er bij, iedereen was welkom. Het was een groot feest, dus er was niets geheims aan. Dus dat er geld is gekomen uit het buitenland, dat er een sheik, een donor, iemand die de moskee ondersteunt ….

Milena:
Die sheik, waar kwam die vandaan?

Harzi:
Dat zou uit Dubai zijn, ik weet niet precies. Als vrouw zijnde, ik heb hem niet gesproken, ik zag hem vanuit de vrouwenruimte.

Milena:
Wie de gulle gevers waren blijft onduidelijk. Zelf zegt Z. helemaal geen geld te hebben gekregen. Maar als we kijken naar de personen met wie hij zich omringt tijdens zijn reizen in de golf zien we omstreden figuren die wereldwijd het salafisme ondersteunen. Zoals hier met sheik alAfasy, kopstuk van een Koeweitse organisatie die door de Amerikanen op een sanctielijst werd gezet vanwege het financieren van Al-Qaida. En met de Indiase prediker Zakir Naik. Hij wordt door India gezocht vanwege haatzaaien en het oproepen tot geweld, en is verbannen door het Verenigd Koninkrijk. Zijn scholen en stichtingen zouden al jaren gespekt worden met grote sommen geld uit de golfstaten. En de moskeebezoekers in Geleen voelen dat de fundamentalistische islam uit de golfstaten hun oude gebedshuis overneemt.

Harzi:
Het zijn mijn eigen woorden: wie betaalt bepaalt.

Milena:
Vind u dat ook?

Laaouej:
Wie betaalt bepaalt. Dat hebben we iets later ook kunnen zien, toen het bestuur aan iedereen vroeg … Ze kwamen met een tekening van een piramide. Het bestuur komt in het midden, en er komt een directeur van buitenaf boven het bestuur. En boven de directeur komen mensen uit de golfstaten. Toen was dat duidelijk.

Milena:
En hoe merkte u dat in de moskee? Die invloed van die golfstaten?

Laaouej:
Ja, het was gewoon overduidelijk dat we overgenomen waren.

Harzi:
Ja, de kledingvoorschriften. Dan staat er een briefje met de kledingvoorschriften, hoe de vrouwen zich moesten kleden. Dat je een nikab moet dragen, of een boerka. Dat is voor mij heel vreemd, normaal zijn wij gewend met een hoofddoek en een lange jurk. En niet met een nikab, en niet met handschoenen, en niet met een boerka, al helemaal niet. Dat kennen wij helemaal niet.

Milena:
En de traditionele Marokkaanse imam van de moskee, die er jaren had gepredikt, moet weg. Hij wordt zelfs weggepest, zo vertellen zijn oude moskeegenoten.

Laaouej:
Ja, dat was dus direct de imam gewoon negeren. Andere imams uitnodigen zonder iets tegen de imam te zeggen. Dus iemand anders … Stel je voor dat je hier de manager bent, en af en toe komen ze met iemand anders die het werk hier moet regelen, zonder iets tegen jou te zeggen. Dat kan niet.

Milena:
En waarom wilde het nieuwe bestuur de oude imam weghebben?

Laaouej:
Omdat hij de middenweg …, hij was gematigd ja, en dus willen ze hem niet. Ze willen iemand die hun koers volgt.

Milena:
In zijn plaats zien ze salafistische predikers komen. Uit Egypte, en Burundi. En een Saoedische hoogleraar (Dr. Rashid bin Saad al Mutawa) houdt een vierdaagse islamitische conferentie in de moskee. Ook spreekt deze Nederlandse imam (Mustapha Alt Ichou) er die in Saoedi Arabië wordt opgeleid. Hier horen we hem spreken in de Geleense moskee:

Alt Ichou:
Degenen die kennis bezitten en er niet naar handelen, op hen rust de vloek van Allah de Almachtige. Wie zijn dat? De Joden. De Joden zijn vervloekt omdat zij de kennis, de waarheid kennen, maar zij handelen er niet naar. Dat is een eigenschap van de Joden.

Milena:
In 2015 spreekt ineens een veroordeelde terrorist in de moskee. Het is de Marokkaanse Belg Ouabour (?), een van de leiders van een Belgische terreurcel die betrokken was bij de aanslagen in Casablanca en Madrid, waar 236 doden vielen. Moskeebezoekers zijn radeloos, ze eisen inspraak in het moskeebestuur, en ze sturen er een brief over aan de burgemeester.

Laaouej:
Je wilt het ook aan iemand anders laten zien. Hé, er is hier iets aan de hand. Help. Maar wettelijk kon hij niks.

Milena:
Burgemeester Cox antwoordt dat het een interne aangelegenheid van het moskeebestuur en haar achterban betreft. Het nieuwe bestuur neemt het verzet hoog op en ontzegt de kritische groep de toegang tot de moskee. De nieuwe imam bestempelt ze als ongelovig. Hij spreekt een zogenoemde fatwa tegen ze uit, een juridisch oordeel in de islam.

Laaouej:
Hij zei dus over vroegere tijden, de tijd van het kalifaat, dat iemand, een bepaald groepje, buiten het gezag van het kalifaat ging, en die worden afgeslacht. Dat was dus: Wij moesten ook afgeslacht worden.

Milena:
De moskeebezoekers voelen zich bedreigd. Ze besluiten de moskee voorgoed te verlaten en splitsen zich af.

U bent in verzet gekomen, maar heel veel andere moskeebezoekers deden dat niet. Waarom niet?

Laaouej:
Er heerste een, ja, mensen durven niet, er zit ook iets … je gaat je afsplitsen van je groep, van je gemeenschap. Dat is heel moeilijk. Dat is … Taboe. Wat wij gedaan hebben, is moeilijk voor anderen. We hebben later gehoord dat hetzelfde probleem heerst in bijna alle moskeeën. Maar mensen durven niet, want ze hebben ook geen hulp van buiten. Wij staan ook alleen.

Twan:
En moskeevoorzitter Stefan Z. is vorig jaar gearresteerd. Hij wordt verdacht van witwassen omdat hij delen van het aankoopbedrag van het moskeeterrein niet kan verklaren. Iemand anders, de secretaris van de Al Houda moskee zit vast in Vught, hij wordt verdacht van terrorismefinanciering en het ronselen voor de jihad. Dit toont aan hoe belangrijk het delen van informatie is, ook voor betrokken moslims, en daarom terug naar Dominique van der Heyde in Den Haag:
Dominique, ja, je ziet hier opnieuw weer, het gaat er vanavond over bij die dividendbelasting, dat het niet goed gaat met de informatievoorziening van het kabinet. Ook over dit onderwerp niet. Hoe is daarop gereageerd bij jou in Den Haag?

Dominique:
Ja, kijk, de Tweede Kamer-leden hebben natuurlijk nog niet deze reportage gezien, die toch behoorlijk schokkend is. Wel was het nieuws natuurlijk al eerder naar buiten van het nauwelijks of zeker niet volledig informeren van die gemeenten. Ja, daar zeggen die Tweede Kamer-leden van, dat betreft het vorige kabinet, de vorige minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher. Ja, daar is men best verbolgen over, ook al heeft men op dit moment nog helemaal geen pasklare antwoorden.

Jan Paternotte:
Het lijkt erop dat de Tweede Kamer om de tuin is geleid door minister Asscher, inmiddels geen minister meer. Want de belofte was, dat informatie over financiering van moskeeën naar de gemeenten zou gaan, en naar de Tweede Kamer. Dat is allebei niet gebeurd, terwijl het wel heel belangrijk is dat gemeenten weten wat er in hun gemeente speelt.

Sadet Karabulut:
Kijk, langzaam maar zeker wordt mij steeds duidelijker waarom het aantal salafistische moskeeën en salafistische predikers groeit in Nederland. Er gebeurt namelijk niks.

Interviewer:
Hoe kan dat?

Sadet Karabulut:
Ja dat is een goeie vraag. Dat is één van de vragen die we gaan stellen aan het kabinet in het debat dat we hierover gaan voeren.

Dominique:
Ja, en dat debat dat staat dus eigenlijk nog in de kinderschoenen, en ook het huidige kabinet heeft nog gewoon heel weinig oplossingen. Er wordt gezegd, er moet meer transparantie komen over die financiering, en natuurlijk zullen de gemeenten ook hierna veel meer openheid eisen over wat de overheid hier, wat de ministeries hier weten, zodat zij er ook mee aan de slag kunnen. Maar vooralsnog, ik zei het al, zijn er geen pasklare antwoorden en moet echt die hele ontwikkeling nog gaan beginnen.

Twan
Dominique, dank je wel, voor nu.

Abdallah Laaouej

Hajer Harzi

Stefan Z.